Tıp alanında uygulanan tüm tedaviler, başarı elde etmek amacıyla uygulanmaktadır. Ancak her insanın bünyesi, genetiği ve fiziksel özellikleri farklı olduğu için standart tedavilerde dahi çeşitli yan etkiler ortaya çıkabilir. Tüp bebek tedavisi de tıbbi bir uygulamadır.Bu sebeple çeşitli yan etkileri görülebilir. Ancak, tüp bebek tedavisinde meydana gelebilecek yan etkiler, uzun vadeli ya da kalıcı yan etkiler değildir.

Kullanılan ilaçların yan etkileri nelerdir?

Tüp bebek tedavisinde anne adayından daha fazla yumurta hücresi elde edilmeye çalışılır. Bu amaçla da çeşitli ilaçlar uygulanmaktadır. Bu ilaçların bazı yan etkileri olabilir. Bunlar:

• Duygu durumunda değişimler,
• Alerjik etkiler,
• Karın ağrısı,
• Kusma ve bulantı,
• Enjeksiyon alanlarında morarma ve tahriş,
• Vücutta ödem meydana gelmesi,
• Baş ağrısı,
• Memelerde hassasiyet,
• Ateş basması,
• Yorgunluk ve halsizlik.

Çoğul gebelik riski

Çoğul gebelik; ikiz ya da üçüz gebelik anlamına gelmektedir. Çoğul gebelik riski, tüp bebek tedavisinde istenmeyen sonuçlardır. Bunun sebebi de çoğul gebeliklerde gebeliğe dair riskler oldukça artar. Anne ve bebeklerin hayatını tehlikeye sokabilecek durumlar yaşanabilir. Çoğul gebelik riski, tüp bebek tedavisinde artmaktadır. Ancak bu olumsuzluğu engellemek için transfer edilen embriyo sayısına kısıtlama getirilmiştir. Anne adayının 35 yaşından küçük olması ve ilk iki tedavi denemesi olması sonucunda yalnızca bir embriyoya yasal olarak izin verilmektedir.

Çoğul gebelik riskleri ise:

• Erken doğum riskli,
• Yüksek kan basıncı,
• Maternal kanamalar,
• Gestasyonel diyabet

Tedavide başarısızlık

Tedavinin başarılı olmaması da tüp bebek tedavisinde istenmeyen sonuçlar arasındadır. Tüp bebek tedavisi, en yüksek başarı şansı elde edilen tedavi olsa da, başarı şansı yüzde yüz değildir. Bu aşamada tedavi başarısını etkileyen en önemli faktör anne adayının yaşıdır. Anne adayının yaşı ne kadar ilerlerse, tedavi şansı da o kadar düşmektedir. Bunun dışında: yumurtalık rezervi,stres, sigara kullanımı, aşırı kilo,tüplerde sıvı birikmesi, sperm kalitesinin düşük olması tedavide başarılı sonucu etkiler.

Başarısızlığa yol açan birincil nedenler:

• Gebeliği oluşturacak olan embriyonun genetik yapısı ile ilgili sorunlar,
• Yumurta gelişimi sağlayacak olan ilaçların kullanılmaması,
• Embriyonun transfere kadar muhafaza edildiği kültür ortamının yetersiz olması,
• Embriyoyu saran dış zarın kalın olması

İkincil nedenler:

• Rahim ile ilgili problemler, sorunlar,
• Rahimde embriyonun tutunmasına engel olabilecek miyom gibi yapılar,
• Embriyonun rahim için gelişmesini engelleyen pıhtılaşma sorunu,
• Enfeksiyonel hastalık öyküsü,
• Yapışıklıklar,
• Genetik bozukluklar.

Üçüncül nedenler:

• Çikolata kistinin çok şiddetli olması,
• Tüplerde meydana gelen enfeksiyon hastalıkları,
• Karın içi ameliyatlarından sonra oluşum gösterebilen hidrosalpenks bir başka deyişle tüplerin tıkanarak şişmesi

 Embriyo transferinin yan etkileri var mıdır?

Embriyo transferinden sonra hastada lekelenme tarzı kanamalar, hafif ağrı gibi belirtiler gözlemlenebilir. Bu belirtiler, kısa sürede geçtiği ve işlem dolayısıyla yaşandığı için ilaç kullanımına gerek yoktur.

Düşük riski

Düşük riski, tüp bebek tedavisinde daha yüksektir. Fakat bunun sebebi tüp bebek tedavisi değil, kısırlığa yol açan faktörlerdir. Anne adayının yaşı ilerledikçe, düşük riskli artmaktadır.

Ektopik (Dış) gebelik

Embriyo transferinden 2 hafta sonra gebelik testi yapılmaktadır. Şayet gebelik testi, hamileliği gösterir ancak daha sonra yapılan ultrasonda gebelik kesesi izlenemezse bu durumda dış gebelik şüphesi duyulur. Dış gebelikte en yaygın gözlemlenen belirtiler; kasık ağrısı ve kanamadır. Tüp bebek tedavisinde dış gebelik oranı %1-2 civarındadır.

Heterotopik gebelik

Heteretopik hamilelikte rahim içinde de rahim dışında da gebelik görülmektedir. Yani, aynı anda hem dış gebelik hem de normal gebelik görülmektedir. Çok fazla sayıda embriyo transferi yapılan kişilerde heterotopik gebelik riski artmaktadır. Normalde 20000-30000 gebelikte bir görülür fakat tüp bebek tedavisinde bu oran yüzde bire kadar yükselir.

Yumurta toplama işleminin yan etkileri nelerdir?

Yumurta toplama işleminde anne adayına genel ya da lokal anestezi yapılabilir. Yumurtaların ince iğneyle toplandığı bu işlemde görülebilecek riskler ise:

• İşlem sırasında veya sonrasında orta şiddette rahatsızlık
• Lekelenme tarzı kanamalar
• Pelvik enfeksiyon: Enfeksiyonlar, doktorun vereceği antibiyotikler ile tedavi edilir.

Doğumsal anomali riski

Doğumsal bozukluk riski, normal yollarla dünyaya gelen çocuklar ile tüp bebekle doğan çocuklarda aynıdır. Bu risk yaklaşık %3-5 civarındadır.

 Ovaryan Hiperstimulasyon Sendromu (OHSS)

Tüp bebek tedavilerinde en yaygın yaşanan sorun OHSS olarak geçmektedir. Bu sendromun yaşanma sebebi ise; yumurtlama için uygulanan ilaç ve iğnelerin hasta tarafından aşırı cevapla karşılanmasıdır. Bu aşırı cevap; yumurtalıklarda çok fazla yumurta gelişimine yol açmaktadır.

OHSS için risk faktörleri:

• Genç olmak,
• Aşırı zayıf olunması,
• İlaç dozlarının yanlış olması,
• Polikistik over sendromu,
• OHSS öyküsü

OHSS belirtileri:

• Bulantı, kusma,
• İshal,
• Nefes darlığı,
• Karında şişlik ve hassasiyet,
• Ağrı ve hızlı kilo alımı,
• İdrar yaparken zorluk.

Belirtiler, yumurta toplama aşamasından 5 gün sonra kendini göstermeye başlar. Yumurtalıkların aşırı uyarılması sonucunda tedavinin ertelenmesi gerekebilir. Bu gibi durumlarda, OHSS tedavi edildikten sonra yeni bir denemeye başlanmalıdır.  Hastalık hafif, orta ve ağır derecede görülebilir.Hafif hastalar 10-14 gün içinde iyileşebilir, ek tedavi gerekmez. Orta ve ağır hastalar ise hastanede takip ve tedavi edilirler. Ağır OHSS görülme oranı %1 ‘dir.

Over Torsiyonu:

Over torsiyonu, yumurtalıkların kendi etrafında dönmesidir. Yumurtalıklar kendi etrafında döndüğünde; tutunduğu bağlar da dönerek burkulur. İçinde bulunan kan damarlarının tıkanmasına sebep olur. Kan akımı engellenir. Genelde tek overde rastlanır.

Over torsiyonunun nedenleri;

• Yumurtalıklarda kist ve tümör bulunması,
• Yumurtalıkla rahim arasında bağın uzun olması,
• Hamilelik döneminde meydana Helen değişimler,
• Yumurtalıkların aşırı büyümesi.

Belirtileri nelerdir?

• Kasık ve karın ağrısı,
• Bulantı, kusma,
• Ateş yükselmesi.

Over torsiyonu aşağıdaki durumlara sebep olabilir:

• Enfeksiyon
• İç genital organlarda yapışıklık
• Kronik kasık ağrısı
• Peritonit
• Sepsis
• İnfertilite (kısırlık)

Diğer Yan Etkiler

• İlaç kullanımına rağmen, yumurta hücrelerinde istenilen sayı elde edilemeyebilir.
• Döllenme oluşmayabilir.
• Yeterli sayıda yumurta toplanmayabilir.
• Embriyo tutunamayabilir.