Doğal yolla bebek sahibi olmasına engel duruma, soruna sahip olan kişiler tüp bebek tedavisine başvurmaktalar. Tüp bebek tedavisi gebeliğe engel olan pek çok sağlık sorununu etkisiz hale getirerek bebek sahibi olmaya yardım edebilmektedir. Zira üremeye engel olan birçok farklı hastalık bulunmakta. Bu hastalıklar arasında gösterilenlerden ikisi de Hepatit B ve Hepatit C virüslerinin taşınmasıdır.

Hepatit B enfeksiyonu Hepatit B virüsünün karaciğer dokusunda enfeksiyona yol açması sonucunda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bu virüs bazen çok şiddetli belirtilere yol açabildiği gibi kimi zaman hiç belirti vermende sinsice de seyredebiliyor. Kişi enfeksiyon sonrasında tam olarak tedavi olup hastalıktan kurtulabilir ya da hastalık kronikleşerek kalıcı hale de gelebilir. Aslında Hepatit B yetişkinlerin ortalama % 5 – 10’unda kronik olarak bulunmaktadır ve bu kişilerden pek çoğu da bunun farkında bile değil.

Bu viral hepatitlerin pek çok farklı tipi vardır ve tüm dünya genelinde hamilelikte karaciğerin fonksiyon bozukluklarının en sık karşılaşılan nedeni viral hepatit sorunlarıdır. Bunlarda Hepatit E virüsü dışındaki viral hepatitler, klinik özellikleri bakımından hamilelerde ve hamile olmayanlarda farklı özellikler göstermez. Viral hepatitin A, B, C ve diğer türleri enfeksiyonun evresinin akut, kronik, geçirilmiş olması ve şiddetine göre değişir. Bununla birlikte yine bu virüsler anne adayı ve bebek için değişen düzeylerde, bazen az bazense çok risk oluştur ve kesinlikle yakından takip edilmesi gerekir.

Virüsler genellikle hiçbir belirti göstermeden gizilice varlığını devam ettirebildiğinden özellikle gebeliğin başında son derece dikkat edilmesi gereken ve vakit kaybetmeden tedaviye başlanması gereken bir sorundur. Hepatit B ve Hepatit C, tamamen iyileşebilir de, kronik olarak bir ömür vücutta uyuyabilir de. Hepatit B ve Hepatit C virüslerinin varlığı hem normal dönem için hem de tüp bebek tedavisi görmek isteyen kişiler için oldukça tehlikeli ve risklidir. Elbette ki tedavi ve takibinin yapılması gerekir.

Tüp bebek tedavisi öncesinde Hepatit B ve Hepatit C testi

Aslında normal yolla gebelik ya da tüp bebek tedavisi farkı gözetmeksizin gebe kalmak isteyen her kadın gebelik öncesi viral hepatitler yönünden taranmalıdır. Eğer viral hepatit gebelik sırasında tespit edilirse serolojik testler ve gerekirse viral yük bakılır. Virüsün bebeğe geçebilirliği konusunda aile kesinlikle bilgilendirilmeli ve bu bağlamda gerekli önlemler alınmalıdır. Annenin tarama sonucunda elde edilen serolojik göstergelerine göre bebeğe geçiş riski değişebilmektedir. Ancak akıldan çıkarılmamalıdır ki, karaciğer enzimleri gebelikte pek çok farklı nedene bağlı olarak yükselebilir. Bu sebeple de viral hepatit tanısında bu durum dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda enfeksiyonun ciddiyetini belirlemek için en önemli test karaciğer fonksiyon testleridir.

Hepatit virüsleri belirlendi ve hastanın her hangi bir şikayeti yoksa böyle durumlarda hastanın bulgularının ayda bir kontrol edilmesi yeterli olacaktır. Ancak gebelik ilerlediğinde çok daha sık aralıklarla kontrol yapılır.

Hepatit testi rutin olarak yapılmalı

Bebek sahibi olmak için tüp bebek tedavisine başvuran kadınlar, tedaviye başlanmadan önce mutlaka yapılan tahliller arasında Hepatit B ve C virüs taraması da bulunmaktadır. Ancak test yapılmadıysa ve sorun gebelik sırasında tespit edilirse bu sorundan bebek etkilenebilir ve bu sorun kalıtımsal olarak bebeğe de geçebilir. Bu anlamda durum çok tehlikelidir. Yapılan testte anne adayının Hepatit virüslerine karşı verdiği göstergeler doğrultusunda bebeğe geçiş riski değerlendirilmelidir. Testin bu göstergeleri enfeksiyonunun anne adayı ve bebek için önemini belirlemektedir. Bu bağlamda en çok da karaciğer fonksiyon ve enzim testleri büyük önem taşıyor.

Hamilelikte Hepatit B virüsü daha sık görülürken Hepatit C virüsü son derece nadir görülmektedir. Ancak yine de risk almamak için tüm gebelerin hem Hepatit B hem de Hepatit C virüs açısından taranması önem arz ediyor. Hepatit virüsü taraması gebeliğin hem başında hem de doğuma yakın dönemde tekrarlanmalıdır. Bu tarama sayesinde anne adayı gebeliğe sağlıklı olarak başlayabilir, gerekirse tedavi gebelik öncesinde yapılır. Bir de tedavide kullanılacak ilaçların bebeğe olabilecek yan etkileri bakımından dikkatli olunması için tarama önemlidir.

Tüp bebek sonrasında Hepatit B ve Hepatit C virüsleri

Hepatit ve Hepatit C virüslerinin anneden bebeğe en sık olarak geçebildiği dönemler; tüp bebek tedavisinin sonu ve doğum dönemi veya erken yeni doğan dönemleridir. Burada geçiş riski ise viral yüke, yani vücut sıvılarında virüsün bulunma oranına ya da gebeliğin evresine göre değişiklik göstermektedir. Hepatit B’de HBeAg ve HBV DNA pozitifliği vertikal geçiş oranını % 80 – 95’lere kadar çıkarabiliyor. Eğer yeni doğan sürecinde anneden bebeğe virüs geçişi olursa, Hepatitin kronikleşmesi riski çok yüksektir. Bu sebeple de özellikle dikkat edilmesi gerekiyor.

Hepatit B virüsü ve tüp bebek tedavisi

Hepatit B virüsü taşıyıcısı olan bir kadın, tüp bebek tedavisi sayesinde bebek sahibi olabilir. Kronik hepatit hastalarının eğer başka tıbbi bir sorunu yoksa karaciğer yetmezliği bulguları taşımıyorsa, gebe kalmalarını engelleyen başka sorunlar yoksa tüp bebek tedavisiyle çocuk sahibi olabilmekteler. Hepatit B ve Hepatit C enfeksiyonları gebelik esnasında tespit edilirse kontrol altında tutulur, fakat girişimsel işlemler yapılmaz. Ancak taşıyıcı olan ya da kronik Hepatit B virüsü olan anne adaylarında mikro enjeksiyon yöntemi de tercih edilebilir.

Anne adayında Hepatit virüslerinin bulunması, amniyosentez için çok uygun değildir. Aslında çok düşük bir risk taşımakla birlikte, amniyosentez esnasında anneden bebeğe virüs geçmesi gibi bir risk bulunmaktadır.

Hepatit B ve Hepatit C taşıyıcıları normal doğum mu, sezaryen mi yapmalı?

HIV virüsü taşıyıcısı olduğu tespit edilen annelerin bebekleri sezaryenle alındığında bebek korunabilmektedir. Fakat Hepatit virüsleri için böyle bir koruma söz konusu değildir. Sadece bebeğin su kesesi açılmışsa, doğum süresi beklenene göre uzamışsa, normal doğum, vakum ya da forseps gibi müdahaleler gerektiriyorsa doğum için sezaryen daha uygun olacaktır. Fakat bulaşıcılık bakımından düşünüldüğünde normal doğum ile sezaryen arasında bulaşıcılığı artıracak bir durum yoktur.

Hepatit B ve Hepatit C için tüp bebek tedavisindeki önlemler

Tüm bilgileri göz önünde bulundurmak koşuluyla, gelişen tıp teknolojileri ve uygulamaları ile birlikte pek çok sağlık sorunu kısa süreli tedavilerle yok edilebilmektedir. Bu bağlamda tüp bebek tedavisinde de başta Hepatit virüsleri olmak üzere neredeyse tüm sağlık sorunları için güvenlik tedbirleri alınır ve tedavi uygulanır. Tüp bebek tedavisinde bu tür sağlık sorunu olanlar özel olarak entegre edilmiş bölümlerde, yüksek güvenlik standartlarında mikroenjeksiyon tedavisi uygulanarak bebek sahibi olabilmekteler. Bu kapsamda;

• Erkekten sperm alındığı süreçte özel bir yöntemle spermler virüslerden arındırılır.
• Anne adayının yumurtalarının dış kabuklarından temizlenmesi sırasında biraz daha fazla yıkanarak daha etkili bir arındırma işlemi uygulanır.
• Yeni geliştirilen teknolojiler sayesinde embriyoların dondurulması aşamasında Hepatit virüslerinin bulaşma riski tamamen ortadan kaldırılabilir, ayrı yerlerde tutulduğu için embriyoların birbirleriyle teması mümkün olmaz.