Gebelik döneminde ortaya çıkan geçici şeker hastalığına hamilelik şekeri adı verilmektedir. Hamilelik şekerinde sorun, tıpkı diğer diyabet türleri gibi hücrelerin şeker ihtiyacını doğru şekilde ayarlayamamasından, dengeleyememesinden kaynaklanmaktadır. Gebelik şekeri çoğu gebelikte hem süreci hem de bebeğin genel sağlığını ve gelişimini olumsuz etkilemektedir.

Gebelik şekeri, hamilelik döneminde gelişen çok ciddi sağlık sorunlarından biri olmakla birlikte çok fazla da endişelenmeye gerek yok. Zira gebelik şekerinin kontrol altına alınması mümkündür. Bu bağlamda gebelik şekerinin en kolay ve temel tedavisi; düzenli aralıklarla sağlıklı şekilde beslenmektir. Bu süreçte ilaç tedavisi de uygulanabilir, ancak bu uygulama çok da tercih edilmez. Çünkü hamilelik döneminde anne adayının vücuduna alacağı her kimyasal madde bebeğin de sağlığını etkilemektedir.

Gebelik şekeri genellikle doğumdan sonra kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Ancak bu durum, şekerin tamamen ortadan kalktığı anlamına gelmez. Gebelik şekerine dair yapılan araştırmalara göre; gebelik şekeri olan kadınların ileri süreçte Tip 2 diyabete yakalanma riski çok daha yüksektir. Bu bakımdan gebelik şekeri olan kadınlar, doğumdan sonra da düzenli olarak kontrolden geçmeli, şekerini kontrol altında tutmalıdır.

Gebelik şekeri belirtileri nelerdir?

Gebelik şekeri olan çoğu kadın, aslında bu sorunun varlığının farkında değildir. Fakat gebelik öncesinde ve gebelik sırasında yapılan testlerle bu sorunun varlığını tespit etmek mümkün. Gebelik şekerinde genel olarak bazı belirtiler görülmektedir. Ancak bu belirtilerin hemen her hamilelikte farklı sebeplerle ortaya çıkabilmesi de söz konusudur. Gebelik şekeri belirtileri;

• Halsizlik, bitkinlik,
• Sürekli uykulu olma, uykuya doyamama,
• Aşırı susuzluk hali,
• Normalde sık idrara çıkma,
• İştahın aşırı açık olması veya tam tersi olarak aşırı iştahsızlık şeklinde sıralanabilir.

Yukarıda sayılan belirtilerin hemen hepsi normal seyreden gebeliklerde de sıklıkla görülebilmektedir. Bu bakımdan başka sorunların belirtisi olarak da düşünülebilir. Şikayetlerin tam olarak hangi sorundan kaynaklandığının anlaşılabilmesi için vakit kaybetmeden doktora başvurmak en doğrusudur.

Hamilelik şekeri neden olur?

Hamilelik şekerinin sebeplerine dair pek çok araştırma yapılmış ve henüz nedeni tam olarak saptanamamıştır. Bu bakımdan gebelik şekerinin nedenini tespit edebilmek için öncelikle bu sorunun vücuttaki etkilerine bakmak gerekiyor. Bu durumu şu şekilde açıklamak mümkündür; insan vücudu ihtiyaç duyduğu şekeri beslenme yoluyla almaktadır. Vücuttaki insülin üretimi ise pankreas tarafından yapılmaktadır. İnsülin hormonu da şekeri dönüştüren ve hücreler tarafından kullanılabilmesini sağlayan bir hormondur. Hamilelik süresince de insan vücudundaki kan seviyesinin miktarı bebeği besleyebilmek için artmaktadır. İşte bu artış da vücudun şeker ve insülin dengesini bozmaktadır. Hal böyle olunca da gebelik şekeri ortaya çıkıyor.

Hamilelik şekerinin bir başka nedeni de bebeğin içinde olduğu plasentadır. Plasenta, anne vücudunda insülin engelleyici maddeler üretmektedir. Hamilelik ilerledikçe, bebek büyüyor, bu durumda plasenta genişliyor ve dolayısıyla da gebelik şekeri riski artıyor. Yapılan araştırmalar çoğu gebelik şekerinin 20. hafta sonrasında çıkmasını bu soruna bağlamaktadır.

Gebelik şekeri bebeği nasıl etkiler?

Gebelik dönemi için hamilelik şekeri tespit edilen kadınların bu durumdan endişelenmesi de gayet normaldir. Ancak bu sorun tedavisi olan bir problem olduğu için anne adayının tedavi görmesi sayesinde kurtulması ya da kontrol altına alması mümkündür. Gebelik şekerinin bebekte nasıl bir etki yaratacağı sorusunun yanıtı anne adaylarını çok fazla endişelendirmektedir. Fakat şunun da altını çizmekte fayda var ki; gebelik şekeri olan kadınların hemen hepsi sağlıklı bebekler dünyaya getirebilmektedir. Bunun için anne adayının düzenli olarak doktor kontrolünde olması, doktorun tüm önerilerine dikkatli bir şekilde uyması, sağlıklı ve dengeli beslenmesi, bir de düzenli egzersiz yapması gerekmektedir. Aksi halde hamilelik şekeri olan kadınların bebeklerinde aşağıdaki sorunlar yaşanabilir.

• Aşırı kilolu bebek

Plasenta da gebelik şekerine sebep olabiliyor. Bunun için de anne adayının vücudu fazladan kan ve şeker harcamaktadır. Ancak bu dönemde sağlıklı olabilmek için en az anne kadar, anne karnındaki bebek de çalışmaktadır. Bebeğin vücudu da hızla gelişmekte ve çabalamaktadır. Anne karnındaki bebeğin pankreası hızla çalışmakta ve bebek de hızla kilo almaktadır. İşte bu şekilde şeker hastalığına bağlı olarak bebeklerin aşırı kilolu olma riski yüksektir ve bu durum da mikrozomi olarak adlandırırlır.

• Erken doğuma bağlı olarak gelişen solunum yolları yetersizliği

Gebelik şekeri, tedavisi olan, ancak tedavi edilmezse çok büyük tehlikeler içeren bir sorundur. Gebelik şekerinden ya da başka sorunlardan kaynaklanan aşırı kilolu bebeklerin erken doğma riski çok yüksektir. Erken doğan bebekler ise anne karnında yeterince kalamadıkları için tam olarak gelişemeden dünyaya gelirler. İşte bu durumda anne karnındaki bebeğin gelişim geriliği sorunlarından en çok etkilenen alan solunum yollarıdır. Erken doğan bebeklerin akciğerleri tam gelişemediği için bebek genellikle doğumdan sonra bir süre kuvözde kalabilir. Erken doğan bebeklerin kuvözde kalma sorunları muhtemelen geçicidir, ancak hiç olmaması elbette ki çok daha iyidir.

• Hipoglisemi

Ani kan şekeri düşüşü, hipoglisemi olarak adlandırılmaktadır. Bebekler anne karnındayken annelerine bağlıdırlar ve kan verileri de anneninkilere benzer. Ancak bebek, anneden ayrıldığı zaman, yani doğduğunda artık kendinden sorumlu bir hale gelmiştir ve kan değerleri de farklılık gösterir, tüm dengeler değişir. Bunun temel nedeni aslında bebeğin gayet sağlıklı olması ve kendi vücuduna gerekli olan insülini doğru oranda salgılamasıdır.

Gebelik şekeri yaşayan annelerin bebekleri de gebelik süresince bir şeker hastasıdır. Tıpkı anne gibi bebeklerin de kan şekeri düzeyi çok daha yüksektir. Doğumla birlikte birden bebeğin değerleri normalleşince kan değerleri de aniden düşer. Bu gibi durumlarda gebelik şekeri olan kadınların bebekleri için zaten doktor bu duruma hazırlıklıdır. Dolayısıyla da doğumla birlikte bebeğe gereken ilaçlar doktor tarafından verilir. Bu bağlamda hipoglisemi, doktorların çok iyi bildikleri, deneyimli oldukları ve kolaylıkla müdahale edebildikleri sorunlardan birisidir.

• Sarılık

Sarılık, neredeyse her yenidoğanda görülebilen hastalıklardan birisidir. Genellikle bebek anne sütünü düzenli aldıkça sarılık da yavaş yavaş geçer ve müdahaleye gerek kalmaz. Ancak gebelik şekeri olan annelerin bebeklerinde sarılık yaşanma riski biraz daha yüksektir ve doğumdan sonra da sadece anne sütüyle geçmeyebilir, ekstra müdahale gerekebilir. Bu tür vakalarda sarılık normalden daha ciddi düzeyde olacağı için antibiyotik tedavisi gibi ek yöntemlere gerek duyulabilmektedir.

Gebelik şekeri olanların uzak durması gereken besinler?

• Havuç
• Patates
• Pirinç
• Bal
• Karpuz
• Beyaz ekmek
• Tatlı mısır
• Muz
• Kuru üzüm
• Asitli ve gazlı içecekler
• Kuruyemişler
• Yağlı gıdalar
• Pasta, kek, kurabiye, börek, çörek gibi hamur işleri

Gebelik şekeri olanların tüketmesi önerilen besinler nelerdir?

• Et
• Balık
• Tavuk
• Kuru fasulye
• Barbunya
• Süt
• Yumurta
• Bulgur
• Portakal
• Yeşil mercimek
• Elma
• Yoğurt
• Armut
• Çilek

 Gebelik şekeri nasıl düşer?

• Sağlıklı bir beslenme programı uygulanmalı,
• Düzenli olarak egzersiz yapılmalı,
• Kan şekerini yükselten gıdalardan uzak durulmalı,
• Yeşil çay ve tarçın mutlaka beslenme programına katılmalı,
• Gün içinde en az 2 buçuk litre su içilmeli,
• Hazır gıdalardan uzak durulmalı,
• Doktor gerekli gördüğünde diyabet hapları kullanılmalıdır.