Vücuttaki her hangi bir organla ilgili bir bozukluk, bir rahatsızlık ortaya çıktığında bunun tedavisi için kimi zaman ilaç tedavisi gerekmekteyken, bazen cerrahi operasyonlara ihtiyaç duyulabilmektedir. Cerrahi uygulamalar çok uzun yıllar boyunca açık ameliyat şeklinde yapılmıştır. Ancak son yılarda mümkün olan her vakada kapalı ameliyat, yani laparoskopi tercih edilmektedir.

Laparoskopi hem hastanın karın içini gözlemleyip bir anomali olup olmadığının tespit edilmesine hem de var olan sorunun ortadan kaldırılması amacıyla kullanılmaktadır. Laparoskopide göbek bölgesinden açılan minik delikle karnın içerisine sokulan ince bir hortumun ucunda bir kamera bulunmaktadır. Bu kameranın ekrana yansıttığı görüntü ile karın içi organlarını izlemek mümkün olur. Üroloji ve genel cerrahi alanlarında kullanılmakta olan laparoskopi, özellikle kadın hastalıkları alanında oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.

Gebelik dönemi söz konusu olduğunda aslında küçük ya da büyük her operasyonun doğum sonrasına ertelenmesi tercih edilir. Ancak müdahalenin zorunlu olduğu hallerde açık ya da kapalı ameliyatla sorun ortadan kaldırılmaya çalışılır. Özellikle de anne adayında acil müdahale gerektiren apandist, yumurtalık kisti, yumurtalık dönmesi ve safra kesesi iltihaplanması gibi rahatsızlıklar söz konusu olduğunda ameliyat gerekmektedir.

Gebelikte ameliyat

Gebelik döneminde anne adayının vücudu, organları, hatta her bir hücresi çok hassas bir süreç içindedir. Bu bakımdan hastalıklar, sorunlar da daha sık yaşanmaktadır. Kadının gebelik öncesinde de var olan, ancak belirti vermeyen, şikayete sebep olmayan pek çok rahatsızlığı gebelikle birlikte kendini şiddetli bir şekilde gösterebilir. Bununla birlikte kadınlar gebelik dışındaki dönemde çok zorunlu olmadıkça doktora gitmezken, gebelikte sık aralıklarla düzenli olarak doktora giderler ve dolayısıyla da bir rahatsızlık varsa tespit edilme olasılığı çok daha yüksek olur. Hal böyle olunca da müdahale edilmesi gerekir. Gebelikte bu şekilde çok zorunlu haller söz konusu değilse ameliyat yapılmazken, hem anne adayının hem de bebeğin yaşamını tehdit edebilecek, gebeliği zora sokabilecek vakalarda ameliyat yapılır. Bu bağlamda eğer gerekliyse gebelikte hem kapalı hem de açık ameliyatın yapılabileceğini söylemek mümkündür. Bu konuda ameliyat yöntemi seçimi doktorun takdiri ve uygun görmesine bağlıdır.

Gebelikte hangi vakalarda laparoskopi yapılabilir?

• Her türlü yumurtalık kistinde,
• Yumurtalık dönmesi, yumurtalık kisti dönmesi durumunda,
• Miyom burkulması, dönmesi durumunda,
• Dış gebelik vakalarında,
• Acilen tedavi edilmesi gereken apandisit durumunda,
• Safra kesesi iltihabı dolayısıyla safra kesesinin alınması gerektiğinde,
• Karın içi tümörleri tespit edilmesi durumunda gebelikte doktor gerekli gördüğünde laparoskopi ile tedavi yapılır.

Gebelik, yukarıda da anlatıldığı üzere çok hassas bir dönemdir, her hangi bir cerrahi uygulamanın bebek ve anne adayı için olumsuz sonuçları olabilir. Bu sebeple de gebelikte açık ya da kapalı ameliyatların hiç yapılmaması, bunun için doğum sonrasının beklenmesi en doğrusudur. Bu bağlamda zaten gebeliği takip eden doktorlar da çok gerekli olmadığı sürece gebelikte cerrahi operasyon uygulamalarını tercih etmezler.

Son yıllara kadar hamilelikte laparoskopi, yani kapalı ameliyat da çok yaygın olarak uygulanmıyordur. Çünkü gebelikte rahim her geçen gün büyür, hatta gebeliğin son dönemlerinde rahim o kadar çok büyümüştür ki, o alanda işlem yapmak zor olabilir, farklı komplikasyonlar yaşanabilir. Bu bağlamda doktorlar da bebeğin ya da anne adayının zarar görmesinden endişe ederler.

Günümüzde modern tıbbın gelişmesi, cerrahi operasyonların daha kolay ve sorunsuz, komplikasyonsuz hale gelmesi gebelikte zorunlu hallerde güvenle operasyon yapılmasını olanaklı kılıyor. Bu konuda yapılan son araştırmalar da hem laparoskopik hem de açık ameliyatların çok nadir olarak risk barındırdığını gösteriyor. Ancak gem gebelik dönemi dışında hem de gebelikte uygulanan laparoskopinin, açık ameliyatlara göre bazı olumlu özellikler içermesi kesinlikle tercih edilirliğini arttırmıştır. Zira laparoskopide; operasyon sonrası ağrı daha azdır, hastanın hastanede daha kısa süre yatması yeterli olur, ameliyat için daha küçük bir kesi açılacağı için yaralar kısa sürede iyileşir ve yara alanında enfeksiyon oluşma riski kesinlikle açık ameliyata göre daha düşüktür. Hal böyle olunca da gebelik dönemi dışında ya da gebelik döneminde mümkünse açık ameliyata göre laparoskopik ameliyat tercih edilmektedir.

Gebelikte laparoskopi nasıl yapılır?

Laparoskopi gebelik dışındaki dönemde ve gebelikte genel anestezi altında uygulanmaktadır. Gebeliğin ilk 3 ayı içinde yapılan laparoskopide anne adayı sırtüstü yatırılırken, gebeliğin 16. haftasından sonraki operasyonlarda sol tarafına yatırılır. Karın bölgesinde açılan kesiden içeri sokulacak aletlerin büyüklüğünün seçimi ve hareket alanı anne adayının rahminin ne kadar büyüdüğü ile de ilgilidir. Yanlışlıkla rahme temas etmemek adına bu konu ekstra bir dikkat gerektirir. Ancak bu konuda da endişeye gerek yoktur. Zira anne adayına laparoskopi yapmayı planlayan, buna lüzum gören doktor bu alanın uzmanıdır ve sorun olmayacaktır.
Gebelikte uygulanan laparoskopi sonrasında anne adayının ve bebeğin çok yakından takip edilmesi çok önemlidir. Bu bakımdan genellikle doktorlar anne adayının operasyonun büyüklüğü ve gerektirdiği duruma göre hastanede gözetim altında tutulmasını tercih ederler. Laparoskopi sonrasında rahimde aktivite artışı riski ve bebeğin kalp atışlarındaki olası değişiklikler çok ciddi önem taşır.

Gebelikte laparoskopi için en uygun zaman hangisidir?

Gebelik döneminde anne adayının günlük rutin yaşamındaki bazı etkinlikler bile sorun olabiliyorken, çok küçük aksaklıklar büyük sorunlara sebep olabiliyorken gebelikte ameliyat sorunsalı biraz kafa karıştırmaktadır. Gebelik söz konusu olduğunda ilk 3 aylık ve son 3 aylık dönemlerin gebeliğin devamı ve bebeğin sağlığı açısından çok hassas olduğunun da altını çizmekte fayda var. Bu açıdan düşünüldüğünde aslında hem ameliyatlar hem de daha pek çok uygulama için uygun olarak kabul edilen dönem gebeliğin 4, 5, 6. ayları arasıdır. Gebeliğin tam ortasındaki 3 aylık dilim laparoskopi için de uygun olarak tercih edilir.

Gebeliğin ilk 3 ayı düşük yaşanması açısından çok büyük risk taşırken, gebeliğin son 3 ayı da erken doğum riski için tehlikelidir. Bu bakımdan hamilelikte kapalı ameliyat için en uygun zaman 12. ve 16. haftalar arasıdır. Bu bakımdan hayati risk taşıyan zorunlu bir sebep olmadıkça gebeliğin ilk 3 ayı ve son 3 ayı içinde kapalı ameliyat yapılmaz.

Gebelikte yapılabilecek ve yapılamayacak işlemler tamamen bebeğin ve anne adayının sağlık durumu, yaşam kalitesi düşünülerek değerlendirilmektedir. Bu bakımdan gebeliğin başından itibaren düzenli olarak kontrolleri yapan gebelik doktorunun ve sorun hangi alanda ise o konuda uzman olan doktorun neyi gerekli ya da zorunlu gördüğü önem taşımaktadır. Doktor gebelikte ameliyatı ertelenemeyecek yumurtalık torsiyonu gibi bir sorun tespit ederlerse acilen ameliyat yoluna gidebilirler. Aynı bağlamda gebeliğin son aylarında da her hangi bir ciddi sorun tespit edilir ve kapalı ameliyat gerektiren durum yaşanırsa yine doktorun tercihi öncelikle anne adayını ve bebeği zor durumdan kurtarmak şeklinde olur ve ameliyat yapılabilir.

Yukarıdaki veriler göz önünde bulundurularak rahatlıkla belirtilebilir ki; gebelikte açık ya da kapalı ameliyatın yapılıp yapılamayacağı, hangi dönemde yapılabileceğine dair en doğru kararı doktor verecektir. Alanında uzman, deneyimli, güvenilir sağlık personeli, fiziksel açıdan zengin donanımlı sağlık kurumlarında gebelikte yapılan kapalı ameliyatların çok başarılı sonuçlar verdiği, anne adayı ve bebeğin laparoskopiden herhangi bir zarar görmediği bir gerçektir.