Hormon Bozukluğu Belirtileri
16 Kasım 2017
Gebelikte Göbek Deliğinde Ağrı ve Düzleşme
17 Kasım 2017

Erken Yumurta Yetmezliği Nedir?

Kadın, erkek hemen herkes hayatının bir döneminde bebek sahibi olmak ister. Ancak günümüzün yaşam ve beslenme koşulları geçmiş dönemlere oranla çiftler için doğal yolla bebek sahibi olma şansını düşürmektedir. Günümüzde çocuk isteyen çiftlerin yaklaşık % 15’i üremeye yardımcı tedavilerden birini ya da birkaçını kullanmadan bebek sahibi olamamaktadır. Kısırlık ve sebeplerine dair araştırma yapan birçok uzmana göre, erken yumurtalık yetmezliği, yani prematür over yetmezliği de kadınlarda yıkıcı sonuçlar doğuran kısırlık sebeplerinden birisidir.

Erken yumurta yetmezliği nedir?

yumurta-yetmezligi

Sağlıklı bir kadın 16 – 45 yaşları arasında üreme çağındadır ve bu dönem içinde doğal yolla ya da bir takım tedavilerle gebe kalabilmektedir. Bir kadının 40 yaşından önce yumurtalarının işlevini yerine getirememesine erken yumurta yetmezliği adı verilmektedir. Bu durumda yumurtalar östrojen hormonunu üretemezler ve başta kısırlık olmak üzere çeşitli problemler ortaya çıkar.

Erken yumurta yetmezliğinden bahsedildiğinde genellikle bu sorun erken menopoz ile birbirine karıştırılan hastalıklardır. Fakat bu iki sorunun hem benzer hem de farklı yönleri vardır.  Erken menopoz sorunu yaşayan kadınların adet kanamaları kesilirken, erken yumurta yetmezliğinde kadın ara ara adet kanaması görebilir.  Hatta erken yumurta yetmezliği yaşayan kadın gebe kalabilirken, erken menopozda böyle bir durum söz konusu değildir. Erken yumurta yetmezliği; östrojen tedavisi ile kemik erimesi gibi ciddi rahatsızlıkların önlenebildiği bir sorundur. Ancak erken yumurta yetmezliğinde kısırlığın tedavisi mümkün, fakat biraz güçtür.

Erken yumurta yetmezliği ile erken menopoz arasındaki bir diğer fark ise, erken menopoz olan kadınların artık bir süre sonra yumurta üretemiyor ve bu sebeple  de hamile  kalamıyor olmalarıdır. Aslında yumurta foliküllerinin kaybedilmiş veya fonksiyonlarını yitirmiş olması ile yumurtalıkların bilinmeyen bir şekilde  doğru çalışmayı bırakması sonucu  erken yumurta yetmezliği ortaya çıkar.

Bununla birlikte erken yumurta yetmezliği yaşayan kadınlar, aylarca adet döngülerinde sorun yaşarken aniden birkaç ay düzenli olarak adet olmaya başlarlar. Bir kadının menopoza girmesi doğal bir süreç olmasına rağmen, erken yumurta yetmezliği kesinlikle anormal bir durumdur. Erken yumurta yetmezliği 40 yaşındaki kadınlarda görülebildiği gibi 35 ya da nadiren de olsa daha genç kadınlarda da olabilir.

Erken yumurta yetmezliği belirtileri nelerdir?

adet-gecikmesi

  • Adet kanamasının hiç olmaması (Anemoria) veya düzensiz olması,
  • Aniden ateşin çıkması ve gece terlemeleri, sık sık sıcak basması,
  • Uyku sorunları, düzensiz uyku,
  • Sebepsiz asabiyet, sinirlilik,
  • Vajinal kuruluk,
  • Enerji kaybı,
  • Cinsel isteksizlik, dürtü kaybı,
  • Cinsel ilişki esnasında ağrı, sancı,
  • Mesane sorunları,
  • Kısırlık, üreme yeteneğinin kaybı erken yumurta yetmezliğinin belirtileri olarak sıralanabilir.

Erken yumurta yetmezliği neden olur?

yumurta

Erken yumurta yetmezliği, çok uzun yıllardır araştırmacılar ve kısırlık uzmanları için önemli bir konu ve sorun olmaktadır. Bu bağlamda erken yumurta yetmezliği nedenleri için pek çok farklı açıklamalar bulunmakla birlikte hiçbir açıklama erken yumurta yetmezliğinin sebeplerini kesin olarak anlatamamaktadır. Yani erken yumurta yetmezliğinin nedeni tespit edilememiştir.  Bir kadının yumurtalıklarının yumurta üretiminin durmuş olmasının olası sebepleri; kemoterapi, radyasyon tedavisi ya da  kromozomsal anormalliler olabilir. Bir kadında düşük miktarda yumurta folikülü varsa ya da gelişmekte olan folikülün serbest bırakılmasını engelleyen anormal otoimmün reaksiyonu varsa folikül işlevsel bozukluğu oluşabiliyor. Bu bağlamda erken yumurtalık yetmezliğinin genetik bir sebebi olabileceği de düşünülmektedir. Fakat erken yumurta yetmezliği olan kadınların sadece yaklaşık % 10 – % 20’sinde genetik bir yatkınlık bulunmuş, geri kalanların bu sorunu yaşam içindeki olumsuzluklardan kaynaklanmaktadır.

Erken yumurta yetmezliği tanısı nasıl konur?

adet1

Bir kadının düzenli olarak adet döngüsü yaşaması genellikle onun üreme yeterliliğinin yerinde olduğu ve genel sağlığının iyi bir göstergesidir. Bu sebeple de adet döngülerinde belirli bir süre görülen bir düzensizlik olması durumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır. Erken yumurta yetmezliği teşhisi için, kandaki Folikül Uyarıcı Hormon seviyesini ölçen bir kan testi yapılır. Adet döngüsünde bir aylık bir gecikme olması doktora başvurmak için yeterli bir sebeptir. Ancak genellikle 4 – 5 ay boyunca üst üste hiç adet görmemek erken yumurtalık yetmezliğine bir işarettir. Erken yumurta yetmezliği olasılığı araştırılırken yaklaşık bir ay içinde iki kere Folikül Uyarıcı Hormon kan testleri  yapılması gerekiyor. Bu testlerin sonucu Folikül Uyarıcı Hormon düzeylerinin 40mlU / ml’nin üzerinde çıkmış olması erken yumurta yetmezliği tanısı konması için yeterlidir. Ancak bazı durumlarda doktorlar 30mlU / ml’nin üzerindeki Folikül Uyarıcı Hormon  düzeylerinde de erken yumurta yetmezliği tanısı koyarlar.

Diğer sağlık sorunları gibi erken yumurtalık yetmezliğinin de uygun şekilde tedavi edilmesi sonrasında oluşabilecek diğer birtakım sağlık sorunlarının önlenmesi ve iyileşmesi için de çok önemlidir. Zira erken yumurta yetmezliği; bir kadının osteoporoz, kalp hastalığı, tiroit sorunları, diyabet gibi hastalıklara yakalanma riskini artırabilir.

Erken yumurta yetmezliğinin tedavisi  nasıl yapılır?

Tıpkı menopoz gibi, erken yumurta yetmezliği için de en yaygın tedavi, hormon replasman tedavisidir. Bu tedavide östrojen, kimi zaman testosteron ve progesteron seviyesi menopoz tedavisinde daha yüksek olmakla birlikte vücut hormonlarının düzene girmek için zamana ihtiyacı olur. Bu bakımdan hormonlar düşük dozdan başlanarak giderek arttırılır.

Menopoz tedavisinde kullanılan, hormon replasmanı işlemi konusunda uzmanlar arasında fikir birliği yoktur. Ancak erken yumurta yetmezliği olan kadınlar için güvenle uygulanabilir. Hormon replasmanı sayesinde kadınların hormonları, doğal olarak olması gereken seviyelere getirilebilir. Menopozlu kadınlarda östrojen ve progesteron yüksek düzeyde değildir, hormon replasmanı ile menopoz tedavisinde bu hormonların seviyeleri yükseltilir. Aynı şekilde erken yumurta yetmezliğinde de bu tedavi ile kadınların çoğu tekrar düzenli olarak adet görmeye başlarlar.  Bu sayede kadının osteoporoz (kemik erimesi) yaşama riski de azaltılabilir. Doktorlar, östrojen ve progesteron seviyelerinin yükselmesi için kimi zaman doğum kontrol hapları reçete edebilir. Bunun yanında sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz ile osteoporoz riski ve kalp hastalığı riski de en aza indirebilir.

Erken yumurta yetmezliğinde hamilelik mümkün müdür?

Erken yumurta yetmezliği birçok kadında,  doğal yollarla çocuk sahibi olma şansını neredeyse imkansız kılar.  Bu kadınların sadece % 5 – %10’unda kısırlık tedavilerinin yardımı olmaksızın başarıyla hamile kalmaları mümkün olabilmektedir. Bu sorunu yaşayan kadınların hangilerinin hamile kalma olasılığının yüksek olduğunu belirlemenin bir yolu yoktur. Fakat gebe kalmak isteyen erken yumurta yetmezliği olan kadınların kısırlık ve tüp bebek tedavileri görerek gebe kalmaları mümkün olabilir. Ancak böyle bir durumda doğruluğu tam olarak kanıtlanmamış kısırlık tedavilerinin, doğurganlığa daha da büyük zarar verebileceği de akıldan çıkarılmamalıdır. Bu kadınların kısırlık tedavileri çok büyük hassasiyet ve özen gerektirmektedir. Bu bağlamda erken yumurta yetmezliğinin rahim ile ilgili değil, yumurta üretimi ile ilgili olduğu, rahmin çocuk taşıyabilir durumda olduğu bilinmelidir. Tüp bebek yöntemi ile dondurulmuş yumurta kullanılarak kadınların başarılı bir şekilde bebek sahibi olmaları sağlanabilmektedir. Aynı zamanda bilim insanlarının erken yumurta yetmezliği olan kadınlarda doğurganlığı artırmaya yardımcı olabilecek yeni tedavileri araştırmaya devam ettikleri de bir gerçektir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.