Üreme çağındaki bir çift, yaklaşık 1 yıl gibi bir süre boyunca doğal yolla gebelik denediği halde başarılı bir sonuç alınamadıysa artık zaman kaybetmeden doktora başvurmaları gerekir. Zira üreme yeteneği konusunda zaman, yaş ve özellikle de anne adayının yaşı çok önemlidir. 35 yaşın üzerindeki kadınların doğal yolla gebe kalabilme olanakları düşükken, 40 yaşına gelindiğinde üremeye yardımcı tedavi yöntemleriyle bile başarı elde etmek zor olabilir. Bu bakımdan yardıma ihtiyacı olan çiftler bu konuda zaman kaybetmemeliler.

Üremeye yardımcı tedavilere ihtiyaç duyan çiftler için en başarılı sonuçlar alınabilen yöntem ise günümüzde tüp bebek tedavisidir. Tüp bebek tedavisi; kadın ve erkekten alınan üreme hücrelerinin bir araya getirilerek döllenmesiyle elde edilen embriyonun anne adayının rahmine transfer yerleştirilmesi işlemidir. Bu şekilde gebelik gerçekleştirilmektedir. Doğal yolla bebek sahibi olamayan pek çok çiftte tüp bebek tedavisi ile başarılı bir şekilde sağlıklı gebelik elde edilebiliyor.

Tüp bebekte embriyo transferi

Tüp bebek tedavisinde laboratuvarda elde edilen embriyolar genellikle 3. gün anne adayının rahmine transfer edilir. Döllenmenin ardından 3. güne ulaşabilen embriyoların tutunma ihtimali yüksektir. Ancak bu embriyolardan 5. güne ulaşabilenlerle başarılı bir gebelik elde edebilme olasılığı çok daha yüksektir. Bu bağlamda laboratuvar ortamında 5 gün boyunca takip edilerek geliştirilen embriyolara “blastokist” denilmektedir. Blastokist evresine ulaşmak, embriyoların çok sağlıklı ve gebelik için uygun olduğunu göstermektedir. Embriyo gelişim sürecinin 5. gününde yapılan embriyo transferine “blastokist transferi” adı veriliyor. Blastokist evresine ulaşabilen bir embriyo, yaklaşık 100 -120 adet hücreye sahiptir. 5. günden sonra embriyolar bekletilmez, yani embriyoların anne adayının rahmine transferi için son evre blastokist evresidir.

Neden embriyoların blastokist evresine ulaşması beklenir?

Eğer kadının yumurta rezervi iyi ise tüp bebek tedavisinde çok sayıda embriyo elde edilebilir. Fakat elde edilen bu embriyolardan hangisinin gebelik için en doğru, kaliteli embriyo olduğunu embriyo gelişiminin 3. gününde anlamak her zaman başarı getirmez. 3. günden sonra embriyoları 2 gün daha bekleterek blastokist aşamasına gelmelerini beklemek daha doğru olur ve bu sayede en güçlü embriyo seçilebilir. Zira elde edilen embriyolardan sadece iyi olan embriyolar laboratuvarda gelişimlerine devam edebilir ve 5. güne ulaşabilir. Tüp bebekte blastokist transferi yapılmasının avantajlarından birisi de kromozomsal anomali taşıyan embriyoların blastokist dönemine kadar ulaşabilme ihtimalinin 3. gün embriyolarına oranla çok daha düşük olmasıdır. Yani blastokist embriyolarına ulaşan embriyolarda kromozomsal sorun olma riski daha düşüktür.

Tüp bebek tedavisinde blastokist transferinin daha kaliteli embriyo transferine ve dolayısıyla da daha sağlıklı gebeliğe imkan sağlaması ve çoğul gebelik riskini azaltması gibi pek çok faydası vardır. Blastokist transferi sayesinde tüp bebek tedavisi ile gebelik elde edebilme oranları artmıştır. Bu sebeple de tüp bebek tedavilerinde daha çok blastokist transferi tercih edilmektedir.

Blastokist transferinin avantajları nelerdir?

• Büyüme olasılığı ve rahme uyum sağlaması daha iyi olan embriyoların seçilmesini sağlıyor. Bu sayede tekrarlayan gebelik başarısızlıkları riski ortadan kaldırılıyor.
• Daha az sayıda embriyo anne adayının rahmine transfer edildiği için çoğul gebelik riski azaltılıyor.
• Embriyoların gelişimini daha iyi gözlenebiliyor.
• Embriyolar en yüksek gelişim aşamasındayken dondurabiliyor.
• Embriyoların canlılık oranı daha net incelenebiliyor.

Blastokist transferinde başarı nasıl artar?

Tüp bebek tedavisinde başarı olasılığını artırmak için blastokist transferi yapılıyor. Bu blastokist transferinde başarıyı artırmak içinse blastokistin değişik özellikleri dikkate alınıyor. Embriyo transferinde blastokistin kalitesi ve anne rahmindeki gelişim potansiyeli en önemli husustur. Çünkü anne adayına en yüksek kaliteye sahip ve gelişimin en ileri aşamasında olan blastokisti transfer edildiğinde gebelik elde edebilme olasılığı artıyor.

Tüp bebek tedavisinde blastokist ile başarılı bir gebelik elde edebilmek için blastokistin dış kabuğu özel yöntemler ile soyulduktan sonra transfer yapılır. Zira blastokistin rahme tutunabilmesi için bu dış kabuğundan sıyrılması gerekiyor. Zaten blastokist transferi yapıldığı halde gebelik elde edilemeyen çiftlerde büyük bir olasılıkla blastokistin kılıfı kırılamamıştır.

Tüp bebek tedavisinde blastokist transferinin başarıyı artırıcı bir teknik olduğu çoğu uzman tarafından kabul edilmekteyken, bazı uzmanlar ise genel olarak blastokist safhasında yapılan transferin gebelik şansını çok fazla artırmadığını düşünmekteler. Ancak embriyonun rahimde tutunma şansı açısından bakıldığında blastokist transferinin embriyo başına tutunma oranını artırdığı, daha az sayıda embriyo transferi sayesinde çoğul gebeliklerin önüne geçilebildiği ya da bu riski azalttığı da uzmanların tamamının hemfikir olduğu bir gerçektir.

Blastosist transferi kimlere yapılır?

Blastosist transferinde amaç; 5. güne ulaşabilen, en sağlıklı ve kaliteli embriyoyu, rahme tutunma şansı en yüksek olan embriyoyu seçebilmek, anne adayının rahmine yerleştirebilmektir. Bu bakımdan gebelik şansı, embriyo tutunma şansı düşük olan kadınlara blastokist transferi tercih edilir. Yani kadın yaşının 35’in üzerinde olduğu, 3. günde 5 ve üzeri sayıda iyi kalite embriyosu olan çiftlere embriyo seçimini daha iyi yapabilmek ve daha yüksek gebelik oranları elde edebilmek için blastokist transferi yapılır. Ayrıca daha önceki tüp bebek tedavisi denemelerinde 2. veya 3. gündeki kaliteli embriyo transferine rağmen gebelik olmayan çiftlerde, çoğul gebelik istemeyen çiftlerde, tedavi sırasında sayıca fazla embriyo elde edilen ve kalan embriyolarının dondurulmasını istemeyen çiftlere blastokist transferi yapılır.

Blastokist transferinin dezavantajları nelerdir?

• Kadının yaşının çok yüksek olmadığı, 35 yaşın altında olduğu, ciddi sperm faktörleri tespit edilmeyen çiftlerde gerçekleştirilen tüp bebek tedavilerinde embriyolarının blastokist aşamasına ulaşma olasılığı % 40- 70 civarındadır. Bununla birlikte çiftin kısırlık nedeni ciddileştikçe embriyonun blastokist evresine ulaşma olasılığı düşer ki, bazı vakalarda embriyoda hiç gelişim olmayabilir. Bu bakımdan bazı tüp bebek tedavilerinde embriyolar daha transfer aşamasına ulaşılamayabilir.
• Tüp bebek tedavisi çifti maddi açıdan zorlayabilecek bir tedavidir. Bu bakımdan embriyolar blastokist aşamasına geldikten sonra transfer yapılacak çiftler tedavi ile ilgili yaşanabilecek tüm riskler, başarısızlık ihtimalleri konusunda bilgilendirilmelidir.
• Tüp bebek tedavisinde başarı hem anne ve baba adaylarının üreme yetileri, üreme hücrelerinin ve organlarının sağlığı hem de tedavinin yapıldığı merkezin teknik altyapısı ve tedavi için gerekli hava kalitesi, hijyeni, uygulamayı gerçekleştiren ekibin uzmanlığı ve deneyimine bağlıdır. Bu sebeple de elde edilen embriyoların blastokist aşamasına kadar ulaşıp ulaşamaması durumu da tüp bebek merkezinin teknik altyapı ve donanımından etkilenir. Zaten bazı tüp bebek laboratuvarlarında 5. güne ulaşmış, blastokist aşamasına gelmiş embriyoların dondurulması çok başarılı sonuçlar vermeyebilir.

Blastokist tedavisine dair yukarıda detaylı bir şekilde anlatılan tüm bu bilgiler ve olasılıklar ışığında tedaviyi takip eden doktor ve diğer uzmanlar çifte en uygun ve en başarılı olabilecek embriyo transfer gününü seçerler. Gerçek şu ki; diğer tüm tedaviler olduğu gibi tüp bebek tedavisi de kişisel özellikler barındırıyor, çiftin özelliklerine, sahip olduğu sorunlara göre değişiklik gösteriyor. Tüp bebek tedavisi isteyen çiftlere tedaviye başlamadan önce yapılan ayrıntılı muayeneler, tetkikler ışığında en doğru yaklaşım belirlenir. Başarıda tüp bebek merkezinin donanımı ve tedaviyi gerçekleştirecek olan ekibin deneyimi, uzmanlığı çok önemlidir.