Doğal yolla gebelik elde edemeyen çiftlerde üremeye yardımcı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. 35 yaşın altındaki çiftler ortalama 1 yıl, 35 yaşın üzerindekilerse 6 ay gibi bir süre düzenli olarak korumasız cinsel ilişki yaşadıkları halde gebelik elde edilemediyse doktora gitmekte fayda var. Kısırlık şüphesiyle doktora başvuran kadın ve erkeğe yapılan testlerin, muayenenin sonucunda elde edilen verilere göre gebeliği kolaylaştıracak ya da mümkün kılacak bir tedavi uygulanır. Bu bakımdan uzun süreler boyunca denemeye rağmen gebelik oluşmuyorsa daha fazla bekleyerek zaman kaybetmek yanlış olacaktır. Çünkü kişilerin üreme yeterlilikleri yaşla birlikte hızla düşmektedir.

Bebek sahibi olabilmek hususunda sorun yaşayan çiftlere yapılan tetkiklere göre kısırlığa sebep olan etken bulunduğunda o sorunu ortadan kaldırılacak uygun bir tedavi uygulanmaktadır. Anne ve baba adayının üreme yeterliliğinde tespit edilen sorunlara yönelik pek çok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Günümüzün tıp teknolojisi ve üreme tedavileri bağlamında üremeyi mümkün kılacak, üremeye yardımcı olacak tedavilerle gebelik elde edilebiliyor.

Yapılan testler sonucunda tespit edilen erkekten kaynaklı sorunlarda erkeğin sperm sayısını, kalitesini arttıracak uygulamalar yapılıyor. Kadından kaynaklanan kısırlık sorunlarında ise kadına yumurtlama tedavisi, tüplerin açılması, rahim içi anomalilerin düzeltilmesi, aşılama yapılması ve tüp bebek tedavisi gibi pek çok tedavi yöntemi uygulanarak gebelik elde edilebiliyor. Üremeye yardımcı tedaviler arasında en başarılı sonuçlar alınan yöntem tüp bebek tedavisi olmakla birlikte, tüp bebek tedavisinin diğer yöntemlere göre daha uzun süreli ve maddi açıdan daha zorlu olması da söz konusudur. Bu bakımdan gebeliğe engel durum tespit edildiğinde eğer mümkünse öncelikle yumurtlamayı arttıracak uygulamalar ve aşılama tedavisi tercih ediliyor.

Aşılama tedavisi nedir?

Aşılama tedavisi doğal yolla bebek sahibi olamayan çiftlerde üremeye yardımcı tedavi yöntemlerinden birisidir. Kısırlık şüphesiyle doktora başvuran çiftlerde elde edilen soruna bağlı olarak gerekli incelemeler yapılır ve mümkünse aşılama tedavisi uygulanır. Aşılama tedavisi; anne adayının doğurganlığının yüksek olduğu dönemde baba adayından alınan spermlerin basit bir yöntem ile anne adayının rahmine enjekte edilmesi işlemidir. Bu tedavi kadının tüplerinin sağlıklı olduğu, ancak yine de gebelik elde edilemeyen ve nedeni açıklanamayan kısırlık sorunlarında tercih ediliyor.

Bazı vakalarda baba adayının sperm sayısı ve hareketliliği gerektiğinden daha az oluyor. Bu durumda da sperm hücreleri yumurtaya ulaşabilecek ve dölleyebilecek bir kapasiteye sahip olmayabiliyor. Böyle bir sorunun var olduğu düşünülen çiftlerde aşılama yöntemi sayesinde baba adayının spermleri arasından en iyi, en kaliteli olan seçilerek direkt rahme yerleştiriliyor. Bunun yanında aşılama tedavisi; vajinismus, erken boşalma ve impotans gibi cinsel işlev bozukluğu sorunları yaşayan çiftlerde de başarılı bir şekilde uygulanıyor.

Aşılama tedavisinin diğer kısırlık tedavilerden farkı nedir?

Tüp bebek tedavisinde kadının yumurtaları ve erkeğin spermleri vücut dışına alınıp bir laboratuvar ortamında, özel bir sıvının içinde bekletilip, vücut ısısına yakın sıcaklıkta bir yerde döllenip anne adayının rahmine yerleştirilmektedir. Ancak aşılama sisteminde anne adayının yumurtası kendi doğal yerinde dururken sadece baba adayının spermleri içinde en iyisi seçilerek rahme yerleştiriliyor. Doğal olarak da aşılama tedavisinde gerçekleştirilen işlemler tüp bebek tedavisine göre çok daha basit ve doğala yakındır.

Aşılama tedavisi üremeye yardımcı diğer tedavilerle karşılaştırıldığında, çok ağrılı, acılı, zorlu bir uygulama değildir ve anne adayının uzun süreli olarak hastanede yatmasını gerektirmez. Bu bakımdan doktorun uygun gördüğü vakalarda diğer tedavi yöntemlerindense aşılama yaptırmak çok daha ekonomik ve kolaydır.

Aşılama tedavisinin başarı şansı nedir?

Üremeye yardımcı olan kısırlık tedavilerinin tamamında başarı şansı anne ve baba adaylarının genel sağlık durumları, üremeye engel durumları ve tedaviyi yapan doktorun, tedavinin yapıldığı kurumun tecrübesine göre değişiklik göstermektedir. Ancak her tedavi yöntemi için de ortalama bir başarı oranından bahsetmek mümkündür. Bu bağlamda doğal yolla gebelik elde edemeyen çiftlerde aşılama tedavisinin başarılı olma şansı ortalama % 20 civarındadır. Fakat yine altını çizmekte fayda var ki; bu başarı oranı kadının yaşına, baba adayının sperm özelliklerine ve anne adayının tüplerin durumuna göre değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte aşılama tedavisinin başarısının biraz da tedavi sürecinde anne adayının doktorun önerilerine harfiyen uymasına bağlı olduğunun da altını çizmekte fayda var.

Aşılama tedavisi süreci

Yapılan tetkikler sonucunda aşılama tedavisi uygun görülen anne adayına eğer anestezi ile aşılama yapılacaksa en az 6 – 8 saat öncesinden aç kalınması gerekiyor. Fakat aşılama uygulamasında genellikle anesteziye gerek duyulmaz. Kadın normal şekilde vajinal muayene olabiliyorsa, aşılama için de anestezi almasına da gerek yoktur.

Aşılama işlemi için kadın, jinekolojik masaya uzanır ve mümkünse kayganlaştırıcı jel kullanılmadan rahim ağzını görmeye olanak tanıyan spekulum takılır. Ardından doktor serum fizyolojik ya da kültür ortamları kullanarak rahim ağzını temizler. Bunun ardından daha önceden laboratuvarda hazırlanan ve konsantre edilmiş halde olan baba adayının spermleri aşılama için özel olarak tasarlanmış bir plastik alt ile rahim boşluğuna doğru basınçla gönderilir. Ortalama 10 dakika kadar süren bu işlemler sonunda aşılama gerçekleşmiş olur. Kesinlikle çok nadir durumlarda anne adayının rahim ağzının geçilmesinde bazı sıkıntılar yaşanabilir ve bu işlem uzayarak biraz ağrılı bir hale gelebilir. Ancak genel olarak bakıldığında aşılama işlemi son derece kolay bir şekilde gerçekleşmektedir. Öyle ki, aşılama tedavisinde sorun yaşayan kadın sayısı yok denecek kadar azdır.

Aşılama tedavisinden sonra yatmak gerekir mi?

Yukarıda da anlatıldığı üzere aşılama tedavisi tıpkı vajinal muayene gibi kısa süreli, ağrısız, acısız ve basit bir işlemdir. Genel olarak bakıldığında ne aşılama öncesinde, ne işlem esnasında ne de sonrasında her hangi bir belirgin acı, ağrı olmaz. Bu sebeple de anne adayının yatak istirahati ya da rapor almasına gerek yoktur. Aşılama işlemi sonrasında anne adayı 10 – 15 dakika kadar uzanır, istirahat eder ve normal günlük yaşantısına geri döner.

Aşılama sonrasında ağrı olur mu?

Aşılama tedavisi ağrılı, acılı bir işlem değildir ve çoğunlukla da anne adayı her hangi bir ağrı hissetmez. Aşılama işlemi sırasında rahim ağzının geçilmesinde zorlanma olması ve rahim ağzının özel bir aletle tutularak çekilmesi gerekirse aşılama esnasında hafif bir ağrı ve işlem sonrasında da hafif bir kanama da olabilir. Ancak bu bahsedilen olumsuz durum çok nadir olarak yaşanır ve sorun çoğu zaman birkaç saat içinde ortadan kalkar. Aşılama sonrasında anne adayları ağrı hissettiğinde doktorun önerisi olmadan kesinlikle ağrı kesici almamalılar. Sakin ve huzurlu bir şekilde dinlenmek ağrının kısa sürede geçmesini sağlar.

Aşılama işlemi sonrasında ağrı kesici alınmasının çok da önerilmeme nedeni ağrı kesicilerin aynı zamanda yumurta çatlama mekanizmasında da etkili olabilme riski olmasıdır. Ancak eğer aşılama sonrasında çok şiddetli ağrı hissedilirse doktorun önerisi ve bilgisi dahilinde parasetamol içeren ilaçlar alınabilir.

Aşılama tedavisinde acı konusunda yukarıdaki bilgileri verdikten sonra, uygulamanın yapıldığı kimi kadınlarda tedavi sonrası herhangi bir ağrı hissi oluşmazken kimi kadınlarda ise sancı gibi değil hafif düzeyde kasık ağrıları gözlemlenebildiğinin de altını çizmekte fayda var. Anesteziye başvurulmayan, çok pratik olarak uygulanabilen, herhanginin ağrı hissinin yaşanmadığı bir işlem olarak bilinen aşılamada ağrı durumu da bazı istisnai durumlara göre değişebiliyor. Çünkü her bireyin nasıl ki tüm vücut fonksiyonları, metabolik işlevleri ve duygusal açıdan biriktirdikleri farklı olduğundan ağrı eşiği de farklılık gösterir. Bu bakımdan ağrı ve acı eşiği düşük olan kadınlar vücuduna yapılan en hafif bir uygulamayı bile hissedebilir ve bundan kaynaklı olarak ağrı duyabilir. Ancak kadının ağrı eşiği ne kadar düşük olursa olsun, bu ağrı kesinlikle dayanılamayacak düzeyde olmaz. Eğer kadının çok fazla şikayet ettiği, dayanmakta zorlandığı bir ağrı söz konusu olursa, başka bir sorun, başka bir rahatsızlık olabileceği düşüncesiyle mutlaka doktora danışılmalı, başvurulmalıdır.

Aşılama sonrasında cinsel ilişkiye girilir mi?

Aşılama işlemi kadının gebe kalmasını sağlamak amacıyla yapılmaktadır. Aşılamadan sonra kadın 10 – 15 dakikalık bir dinlenme süresinin ardından rahatlıkla günlük rutin yaşantısına dönebilir. Dolayısıyla da aşılamanın kadının yaşamını olumsuz etkilediğinden ya da bazı kısıtlamalara gidilmesi gerektiğinden bahsedilmez. Bu bağlamda pek çok uzmana göre aşılama sonrasında cinsel ilişkinin de bir sakıncası bulunmamaktadır. Bu konuda yapılan bazı araştırmaların sonuçları aşılamanın sonrasındaki günde cinsel ilişkide bulunulması yararlı bir etki gösterebiliyor.

Aşılama sonrası cinsel ilişki ile ilgili genel görüş olumlu olmakla birlikte bu konuda tedavi sürecini takip eden ve aşılama işlemini yapan doktorun kanaati çok önemlidir. Zaten genel olarak aşılama sonrası cinsel ilişkide bir sakınca görülmezken, bu konuda doktorlar arasında tam bir görüş birliği olduğunu söylemek doğru olmaz. Önemli olan doktorun tavsiyesidir.

Aşılama 1 kez mi, arka arkaya 2 kez mi yapılmalı?

Aşılama işlemi; anne adayının yumurtlama dönemi içinde, yani gebe kalma olasılığının en yüksek olduğu dönem içinde, baba adayından alınan spermlerden en kalitelisinin rahme konulması, yerleştirilmesi işlemidir. Aşılama uygulaması sayesinde sperm ve yumurta çok daha kolay ve zahmetsiz bir şekilde buluşup döllenmeyi gerçekleştirebilir. Kadının yumurtlama dönemi içinde rahme sperm koyma işleminin aslında bir kez yapılması büyük olasılıkla gebelik için yeterli olacaktır. Ancak bazı uzmanlar gebelik olasılığını yükseltmek için aynı yumurtlama döneminde birere birer gün arayla iki kez aşılama yaparlar. Buradaki asıl amaç ilk aşılamada belki de spermle buluşamayan yumurtayı yeni bir sperm yerleştirerek onunla buluşturup döllemektir. Ancak yakın zamanda yapılan bilimsel araştırmalar aynı yumurtlama döneminde bir kez değil de, 2 kez aşılama yapılmasının gebelik elde etme konusunda çok belirgin bir üstünlük taşımadığını gösteriyor.

Tüm bu verilere ek olarak aşılama esnasında çatlatma iğnesi yapılmamışsa ve yumurtanın doğal olarak çatlaması bekleniyorsa, spermle yumurtanın buluşması için iki kez aşılama yapılmasının daha faydalı olacağı da düşünülmektedir.

Aşılama sonrasında kanama olması normal mi?

Aşılama işlemi normal şartlar altında kanamaya sebebiyet verecek bir uygulama değildir. Aşılama sonrasında kanama olması için öngörülmeyen, ekstra bir durum olması gerekir. Aşılama işlemi kesinlikle kısa süreli ve kolay bir uygulama olduğu için de bu işlem sonrasında ekstra durumlarla çok karşılaşılmaz. Ancak nadiren de olsa aşılamanın uygulandığı bazı kadınlarda uygulama sırasında ya da işlemin sonrasında rahimin ağız bölgesinde az miktarda lekelenme şeklinde kanama olabilir. Ancak bu sorun kesinlikle sık değil, nadir görülmektedir. Bu bağlamda aşılama işleminin sonrasında küçük bir miktar kanama yaşandığında endişeye gerek yoktur. Bu sorun kadının gebelik şansını olumsuz yönde etkilemez. Zaten ortalama bir gün içinde de kanama ya da lekelenme sona erecektir.

Aşılama sonrasında nadiren görülen bu kanamanın 2 – 3 gün, hatta daha uzun süre devam etmesi durumunda ise kesinlikle bazı sorunların varlığından şüphe edilmelidir. Özellikle de bu kanama leke şeklinde değil de, yoğun kanama şeklinde ise ciddi bir sorun olabilir. Böyle durumlarda vakit kaybetmeden doktora başvurmak önerilir.

Aşılama işlemi sırasında ya da sonrasında hiç kanama ya da lekelenme olmaması bu durumun en normal olanıdır. Ancak aşılamadan yaklaşık 2 hafta, 15 gün sonrasında hafif bir lekelenme ya da kanama oluyorsa işte bu durum iyiye işaret olabilir. Çünkü böyle durumlarda tutunma kanaması, üstüne görme, üstüne adet görme, implantasyon kanamasından bahsedilebilir. Zaten aşılama işleminden 14 gün sonra kanda gebelik testi yapılmakta ve gebeliğin gerçekleşip gerçekleşmediği öğrenilmektedir.

Aşılama sonrası progesteron hormonu kullanmak gerekir mi?

Aşılama işlemi sonrasında her anne adayının progesteron hormonu kullanması şart değildir. Aşılamadan sonra doktorlar genel olarak progesteron hormonu önermektedir. Ancak bu her kadın için geçerli değildir, bazı aşılama işlemleri sonrasında doktor progesteron hormonuna gerek duymaz. Bu durum tamamen doktorun aşılamayı uygulama sistemine, anne adayının tahlillerinin sonuçlarına göre doktorun verdiği kanaate bağlıdır.

Aşılama sonrası ne zaman gebelik testi yapılır?

Aşılama işlemi ile sperm ve yumurta buluştuktan sonra döllenme gerçekleştiyse ortalama 2 hafta içinde gebelik rahme tutunacak ve anne adayının kadınında gebelik hormonları kendini gösterecektir. Bu bağlamda aşılama işlemi sonrasında gebelik testinin uygulanması da tıpkı normal hamileliklerdeki gibidir. Yani döllenmeden 2 hafta sonra gebelik anlaşılabilir. Bu bakımdan aşılama yapıldıktan 14 gün sonra kanda gebelik testi yapılır ve sonuç öğrenilir.

Aşılama sonrasında ne zaman gebelik belirtileri başlar?

Aşılama ile gebelik elde edilmesi ve doğal yolla gebelik elde edilmesi arasında belirtilerin şiddeti ve görülme zamanı açısından bir fark yoktur. Bu bakımdan aşılama sonrasında anne adayları aynen doğal yolla kalınan gebeliklerdeki gibi gebeliğin 3. haftası itibariyle erken gebelik belirtilerini yaşamaya başlar. Aşılama ile elde edilen gebeliklerde 3. hafta itibariyle; baş dönmesi, halsizlik ve yoğun mide bulantıları ve kusma gibi şikayetler görülür.

Aşılama sonrasında gebelik testi pozitif çıktığında ne yapılmalı?

Aşılama işleminden sonraki tam 14. Günde anne adayının kanda gebelik testi yaptırması beklenir. Genellikle aşılama işleminin yapıldığı kurumda bu test yapılır ve sonrasında doktor da bu konuda anne adayını bilgilendirir. Anne adayının testi başka bir kurumda yaptırması ve pozitif çıkması durumunda ise vakit kaybetmeden doktora gitmek ve bundan sonraki süreçle ilgili bilgi almak gerekir.

Aşılama sonranda gebelik testi sonucu negatif çıkarsa ne zaman görülür?

Aşılamanın ardından geçen 14. Günde kanda gebelik testi yapılır. İşte bu testin sonucunun negatif çıkması durumunda ortalama 15 gün içinde anne adayının adet görmesi gerekir. Bu süre geçtiği halde adet olmayan kadın, mutlaka doktora gitmelidir.

Aşılamanın ardından ne kadar sürede bebek ultrasonda görülebilir?

Aşılama sonrasında 14. gün yapılan gebelik testinin pozitif çıkması gebeliğin gerçekleştiğini gösterir. Ancak bu haftalarda ultrason muayenesinde bebeği görmek çok da mümkün değildir. Aşılama ile elde edilen gebeliğin ultrasonda görülebilmesi için en az 5 haftalık bir bebek olması gerekir. Yani aşılamadan 30 – 35 gün sonrasında ultrasonda gebelik saptanabilir.

Aşılama sonrasında düzensiz lekelenme veya akıntı olur mu?

Aşılama sonrası genellikle normal dışı bir kanama ya da akıntı olmaz. Bu tür şikayetler olması durumunda vakit kaybetmeden doktora başvurmakta fayda var.